Wat is het geheim van Willem van den Top?
“Het komt voor dat ik twee-en-half uur moet reizen voor het inspreken van 1 zin van zeven woorden”
“Napooooléoooon!” Hoe de reclame van het friszure snoepje nu ook alweer precies ging weet je misschien niet meer, maar de uitroep op het einde van de commercial kun je je vast herinneren. Het is de stem van Willem van den Top, die al meer dan twintig jaar werkt als stemacteur. Hij is op televisie te horen als voice-over en spreekt commercials en e-learning programma’s in. Willem doet veel verschillende opdrachten en heeft dus een stem die breed kan worden ingezet. Wat is zijn geheim?
Je zou Willems stem kunnen kennen van het televisieprogramma Rob’s Grote Tuinverbouwing maar ook van reclame-uitingen voor Burger King en promo’s voor Ziggo. Toch wordt het meeste wat Willem doet in besloten kring toegepast. Van timmerlessen tot bijscholing in hygiëne en van beveiligingsinstructies tot verkooptrainingen. Het inspreken van de Napoleon reclame is misschien wel het bekendste wat Willem ooit heeft gedaan. Een grappig feit is, dat hij de uitspraak zelf heeft bedacht. Willem: “Ze zochten destijds een herkenbaar ‘geluidje’, een zogenaamd soundlogo. Mijn voorstel was “Napooooléoooon!” en daar hebben ze voor gekozen. Na vijftien jaar nog steeds herkenbaar en zelfs te downloaden als ringtone!”
Willem deed in 1997 zijn eerste inspreekopdracht. Sinds 2005 werkt hij fulltime als zelfstandig stemacteur. Hoeveel opdrachten hij inmiddels heeft gedaan, vindt hij lastig te bepalen. “Ik heb wel eens geprobeerd om het in kaart te brengen, maar wat moet je precies als één opdracht tellen? Ik sprak 312 afleveringen in van Rob’s Grote Tuinverbouwing. In iedere aflevering zitten drie billboards, dus alleen deze klus zou je al als 1248 inspreekopdrachten kunnen zien.”
“Ik werd spelenderwijs voice-over”
Willem begon zijn carrière als muzikant en componist, en werd eigenlijk ‘spelenderwijs’ voice-over. Willem: “Ik ging mijn werk als muzikant en componist combineren met het werk van een geluidstechnicus. Als technicus heb ik vaak aan de andere kant gezeten en daardoor begon ik het vak steeds beter te snappen en ging ik steeds meer regisseren tijdens opnames. Het kwam toen steeds vaker voor dat de stem achter de microfoon zei: “Hee Willem, volgens mij zit jij op de verkeerde stoel. Jij moet hier zitten!” In het begin hield ik het af, omdat ik mezelf zag als componist en technicus. Maar toen een paar keer mijn guide track, een voorlopige testopname die wordt gemaakt voordat de daadwerkelijke stem de teksten inspreekt, werd gekozen als definitieve versie, ben ik er serieus mee aan de slag gegaan. Uiteindelijk kwam er een moment waarop ik vond dat ik als voice-over beter was dan als componist of technicus.”
Willem heeft thuis een studio waar hij zelf opnames kan maken. Als hij vanuit huis kan opnemen, is hij vrij de dag in te delen zoals hij zelf wil en gebruikt hij de ochtenden voor e-mail, administratie en sporten. Het maken van stemopnames doet hij bij voorkeur ’s middags en ’s avonds. “Het aantal opdrachten varieert van nul tot tien. Ik moet ook geregeld de deur uit voor klussen. Als ik buiten de deur werk bestaat mijn dag voornamelijk uit strak plannen en veel reizen en ervoor zorgen dat ik niet te laat kom. Het komt voor dat ik twee-en-half uur moet reizen voor het inspreken van één zin en zeven woorden. Daarna moet ik dan weer twee en half uur terug. Maar ook als een klus relatief dichtbij huis is, vraagt het reizen bijna altijd meer tijd dan de eigenlijke opname.”
“Stemacteren gaat niet over het hebben van een mooie stem”
Over welke eigenschappen moet je beschikken als je voice-over wil worden, is een mooie stem voldoende? Willem is er duidelijk in: absoluut niet! “Moet een voetballer mooie voeten hebben? Moet een pianist mooie vingers hebben? Het gaat erom wat je met je stem kan. Als je een mooie stem hebt, moet je gaan zingen. Stemacteren gaat niet over het hebben van een mooie stem maar om het overbrengen van een boodschap; het vertellen van een verhaal. Ik wil niet dat luisteraars reageren met: “Wat een mooie stem!”, maar dat ze zeggen: “Wat een mooi verhaal!” of: “Nou begrijp ik hoe het zit!” of: “Gaaf, ik ga het meteen kopen!”
Als je zelf voice-over wil worden, raadt Willem je aan je eigen stem op te nemen en terug te luisteren. “Luister goed naar jezelf. Hoe vind je jezelf klinken? Zou je jezelf inschakelen voor een opdracht als jij klant zou zijn? Beluister eens wat stemdemo’s van andere stemmen. Vaak hoor je jonge mensen zeggen: ‘Mensen zeggen dat ik een mooie stem heb’. Dit is absoluut geen reden om voice-over te worden. Als mensen zeggen dat je goed kan vertellen, kan dit wel een beginpunt zijn. En als je dan ook nog in staat bent om een opname van 21 seconden iets sneller in te spreken zodat ‘ie precies in 19 seconden en 22 frames past; zodra je het dan meteen ook ietsje enthousiaster kunt doen met klemtoon op het vierde woord en dat ene lastige woord waar je al vier keer over bent gestruikeld nu dan wel een keer foutloos uitspreekt… nou dan ben je al heel aardig op weg!”
“Ik ken ‘mijn plek’ als voice-over”
Wat is het geheim van iemand die dagen heeft waarop hij tien opdrachten heeft? Willem vertelt me dat een opnametechnicus onlangs tegen hem zei dat zijn stem leeftijdsloos klinkt. “Voor hem is dat een reden om mij te boeken. Een andere technicus zei me dat mijn kracht is dat ik heel snel kan spreken zonder gehaast te klinken, en dat mijn timing erg goed is. Dat is dan wellicht het voordeel van ook muzikant zijn. En misschien is dát wel mijn ‘geheim’: dat ik de audio-wereld ook ken als muzikant, componist en geluidstechnicus. Ik ken ‘mijn plek’ als voice-over…