Nadat hij werkzaam was als radio dj, begon Rinie van den Elzen begin jaren negentig zijn carrière als stemacteur. Zijn eerste klus als voice-over voor televisie was voor het Veronica programma Boobytrap. Sindsdien heeft hij honderden commercials, programma’s, series en games ingesproken en is hij één van de bekendste stemmen die je op radio en televisie hoort. Rinie: “Mijn product is ook mijn persoon; daarom kies ik mijn klussen zorgvuldig uit en zeg ik niet overal ja op.”
De Rotterdamse Rinie deed op zijn twaalfde niets liever dan plaatjes draaien. Op latere leeftijd speelde hij in een bandje en had hij een eigen radioprogramma. Jongens van de lokale radio vroegen hem destijds of hij eens wat spotjes wilde inspreken. “Ik prees de producten aan van de lokale bakker en slager. Het leek me leuk als die niet identiek zouden klinken, dus deed ik ze allemaal net even op een iets andere manier. Die gozer waarvoor ik werkte was enthousiast en bleef maar roepen dat ik daar toch echt iets mee moest doen, maar ik dacht toen vooral: who the fuck is Rinie uit Rotterdam? En als ik iets met mijn stem wil gaan doen, hoe kom ik dan in die wereld van radio en tv terecht?”
Toen Rinie in de weekendbijlage van de zaterdagkrant een artikel las over een stemmenbureau aarzelde hij geen seconde. “Toen ik las dat er een stemmenbureau was die stemmen verhuurde, pakte ik de Gouden Gids erbij en belde ik op om te zeggen dat ik graag langs wilde komen voor een stemtest. Het was februari en de dame aan de lijn vertelde me dat ik op 8 november welkom was.” Rinie had tijd genoeg om zich goed voor te bereiden en schreef een verhaal waarin verschillende typetjes en stemmen de revue passeerden. “Ik ben in de studio achter de microfoon gaan zitten en heb tien minuten lang alles uit de kast gehaald. Toen ik klaar was met spreken, was die man weg. Ik dacht bij mezelf: oké, dit was dus geen succes. Tot hij kwam aanlopen met een fles champagne en een contract: ik mocht meteen beginnen.”
“Ik ben bekend van veel platte programma’s, maar heb eigenlijk een hekel aan platvloersheid”
Rinies eerste televisieklus was het verborgen camera programma Boobytrap, dat vanaf 1993 uitgezonden werd op Veronica. “De grap van dat programma is, dat ik eigenlijk een imitatie deed van een ander voice-over. De makers van Boobytrap hadden in eerste instantie Cor Galis gevraagd als voice-over omdat ze dat een leuke, cynische persoonlijkheid vonden. Cor was destijds de vaste stem van de VPRO en was bovendien stokoud, dus zei hij nee tegen de klus. Ik had de week daarvoor in mijn stemtest Cor nagedaan, omdat ik een fascinatie voor de stem van die man had. En zo kwamen ze bij mij terecht. Het is maar goed dat er in die tijd geen Twitter was, want dat was anders vast ontploft! Zo opvallend was dat geluid destijds.”
Inmiddels is Rinie bekend als de grappige en cynische voice-over van verschillende reallifesoaps van RTL en SBS zoals onder andere die over de Frogers, Barbie en de Roelvinkjes. “Ik ben bekend van veel platte programma’s, maar heb eigenlijk een hekel aan platvloersheid. Ik ben niet een man die in een spreekcel gaat zitten en oplepelt wat er staat, een tekst voor een telvisieprogramma moet me helemaal liggen en pas als ik 100% achter een tekst sta, dan spreek ik hem in. Om een voorbeeld te geven: Geer en Goor mogen elkaar afsnauwen, maar ik als voice-over zou dat niet doen. Niet elke voice-over bemoeit zich op dat niveau inhoudelijk met teksten, maar ik sta daar inmiddels wel bekend om.”
“Ken je krachten, maar weet ook wat je zwaktes zijn”
Rinie benadrukt hoe belangrijk het is dat je als voice-over weet waar je kracht zit: “Je moet in jezelf geloven en goed weten wat je wel en niet kan; ken je krachten, maar weet vooral ook wat je zwaktes zijn.” Aan beginnende stemtalenten wil Rinie meegeven hoe belangrijk het is dat je het talent dat je hebt gaat ontwikkelen: “leer naar jezelf luisteren, bedenk je wat je irritant vindt aan andere mensen of stemmen en kanaliseer dit voor jezelf. Hoe wil je klinken? Kom erachter waar je wel goed in bent en waar je niet goed in bent: ontdek wat bij je past!”
Als je eenmaal werkzaam bent als voice-over, is het volgens Rinie belangrijk dat je blijft leren: “ga niet voor het geld of voor het gemak maar ontwikkel jezelf, elke dag! Als ik nu de Rinie van 15 jaar geleden terug hoor denk ik: oei, dat doe ik nu wel beter. Mensen kunnen dit vak goed onderschatten. Er zijn mensen die denken: die man spreekt af en toe wat in en ligt verder lekker thuis op de bank of zo. De realiteit is dat ik ieder jaar een nieuwe agenda koop en dan nog flauw idee heb wat er allemaal in komt te staan… Je moet je als beginnend stemacteur realiseren dat je altijd afhankelijk bent van anderen en dus heel vaak aan het afwachten bent of je een klus wel of niet krijgt.”
“Er gebeuren in de media vaak dingen waar je zelf totaal geen invloed op hebt”
Rinie werkt nu 25 jaar als voice-over voor onder andere radio en televisie, schrijft liedjes voor de Efteling en weet als geen ander hoe belangrijk het is dat je flexibel bent als je in de media werkt. “Er gebeuren in de media vaak dingen waar je zelf totaal geen invloed op hebt. Als een opdrachtgever zoals een zender ineens iets anders wil, dan heb je je daarnaar te voegen, je hebt geen keuze. Bovendien ben je de laatste die het hoort, als het besluit al is gevallen. Als stem ben je vaak de speelbal op de agenda van andere mensen en daar moet je wel tegen kunnen; je moet je beseffen dat er ieder moment dingen kunnen veranderen en dat je daar zelf geen invloed op hebt.”
Met zijn indrukwekkende cv is Rinie inmiddels zelfverzekerd genoeg. “Je moet in jezelf geloven, op het moment dat je onzekerheid voelt draag je dat over en zal je een klus sowieso niet snel krijgen. Daarom is de juiste instelling in ons vak ontzettend belangrijk. Toen ik op Gran Canaria zat en te horen kreeg dat ik moest stoppen als voice-over van Love Island, kon ik niet anders dan hier zakelijk op reageren: het besluit was immers al genomen. Juist dat zijn de momenten in je carrière dat je je eigen ego aan de kant moet zetten en professioneel moet zijn.”
“Een programma of een commercial moet bij mij passen”
Rinie vond RTL5’s Love Island leuk om te doen en vindt het jammer dat hij de klus niet kan afmaken. “Ik kon me er aardig in uitleven, vond het leuk om het programma te maken en kan mezelf niets verwijten. Als de zender liever een andere stijl hoort, dan is dat wat het is. Zelf neemt Rinie ook niet iedere klus aan waarvoor hij wordt gevraagd. Een programma of een commercial moet bij mij passen: mijn product is mijn persoon. Dit betekent overigens niet dat Rinies voice-overstem dezelfde stem is als waarmee hij spreekt in het dagelijks leven: “Een voice-over zet zijn stem altijd aan. Iemand die in een supermarkt met een hele dikke stift 89 cent op een bord schrijft, die schrijft normaal toch ook niet zo? Maar ze heeft wel een mooi handschrift, want anders werd ze niet gevraagd om dat bord te schrijven."