Wat je stem over je zegt.

25-01-2017

‘Wat klink jij hees. Laat geworden?’
‘Nee joh, tube tandpasta.’
‘Ja, ja.’
‘Hoezo, ja, ja?’
‘Je krabt aan je neus en je lacht.’
‘Nou, en?’
‘Dat doe je altijd als je liegt dat je barst.’

Wat je zegt, is ondergeschikt aan wat je niet zegt.

Bodylanguage

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uit onderzoek is gebleken dat hoe wij overkomen op iemand anders voor 55% wordt bepaald door lichaamstaal, voor 38% door de manier waarop we iets zeggen (wat voortvloeit uit onze lichaamstaal), en slechts voor 7% door de woorden zelf.

Stel nu, je hebt iemand aan de telefoon die je voor het eerst hoort. Uiteraard zul je luisteren naar wat diegene letterlijk te zeggen heeft (de woordelijke boodschap), maar je zult ook conclusies trekken uit de toon, intonatie, het tempo, een eventueel dialect, etc. Vliegensvlug (en onbewust) bepalen we wie we aan de andere kant van de lijn hebben. Of diegene betrouwbaar is, sympathiek, jong, oud, man, vrouw, of hij/zij het leuk vindt om je te spreken, een open houding heeft, rechtop zit, onderuit hangt, glimlacht of niet, en waar het gesprek nu ‘eigenlijk’ over gaat.

Aan een stem horen we meer dan we doorgaans beseffen. Er zit een hele wereld van bewuste en onbewuste gedachten en emoties, herinneringen, dromen, intenties, verlangens en angsten aan vast – een compleet mens, dus. En of we het nu goed hebben of niet: aan een stem (denken we te) horen we wie voor ons (of aan de lijn) hebben. En dat denken anderen dus ook bij ons.

Mijn stem heb je (niet).

Wat is een stem eigenlijk?

Door een bepaald trillingsniveau van de stembanden wordt er lucht in beweging gebracht, en het geluid dat dan ontstaat is je stem. De trilling van de stembanden bepaalt de hoogte en het volume van je stem, zoals die in de basis is. Bij mannen zal die lager en luider zijn dan bij vrouwen. De bouw van je lichaam en de wijze waarop je je spraak aanstuurt bepalen daarnaast het timbre (de persoonlijke klankkleur) van je stem.

Je geeft je stem expressie door gebruik te maken van tempo, volume, hoogte, klankkleur, articulatie en klemtoon. Dit gaat echter meestal onbewust; het is een gevolg van je lichaamshouding en gezichtsexpressie. En die reageren weer op gedachten en emoties.

Omdat geen mens exact hetzelfde gebouwd is en op exact dezelfde wijze zijn of haar (lichaam, en dus) stem gebruikt, is geen stem exact hetzelfde. Je stem is helemaal uniek; jouw stem reflecteert jou. Maar: hoe bewust zijn we ons hiervan? Wat doet onze stem? En: wat zegt onze stem over ons?

Wat je zegt, ben je zelf.

human voiceOf eigenlijk: hóe je iets zegt, ben je zelf. Je stem verraadt doorgaans je gedachten en emoties. Immers: wat je voelt en denkt uit zich via je lichaamsexpressie (je houding, hoe je beweegt, je spierspanning, je gezichtsuitdrukking, wat je ogen zeggen), en dit bepaalt weer hoe je klinkt. Mensen die nerveus zijn, gaan vaak sneller en hoger praten, bijvoorbeeld. Onzekerheid kan zich ook uiten door een slechte articulatie of zacht praten. Neerslachtigheid zorgt voor een langzame, vlakke manier van spreken. Boosheid voor een luide stem, afgebeten woorden. Lust voor lage, zwoele tonen.

Je stem liegt dus eigenlijk nooit. Tenzij je er heel bewust mee omgaat, en je je emoties onder bedwang kunt houden. Of een talent voor liegen hebt. Of (stem)acteur bent, natuurlijk.

Feeling high, so high.

De lengte van je stembanden bepaalt mede de hoogte van je stem. Hoe langer je stembanden, hoe lager je stem. Vrouwen hebben over het algemeen kortere stembanden dan mannen, en kleine mensen kortere dan grote mensen. Al zijn er natuurlijk ook vrouwen met een lage stem, mannen met een hoge stem, kleine mensen met een lage stem en grote mensen met een hoge stem.

Er zijn – naast puur fysiologische – ook andere beïnvloeders van de hoogte van je stem: emotionele en aangeleerde (die zich uiten door je lichaamshouding/-expressie). Je kunt bijvoorbeeld als kind ontdekt hebben dat het opzetten van een extra hoog, lief stemmetje wonderen verricht, en dit als volwassene nooit hebben afgeleerd.

Een hoge stem kan overkomen als kinderlijk, onzeker en betuttelend. Maar ook juist als charmant en vrouwelijk. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat mannen zich over het algemeen meer aangetrokken voelen tot vrouwen met een hogere, dan met een lagere stem. Dit kan te maken hebben met een primitief instinct voor vruchtbaarheid. Hoe hoger de stem, hoe vruchtbaarder de vrouw, namelijk. Het schijnt zelfs dat vrouwen in hun vruchtbaarste dagen van de maand een klein beetje hoger praten dan normaal.

Voor mannen geldt het omgekeerde. Hoe lager de stem, hoe virieler, en hoe aantrekkelijker voor de vrouw. Verder wordt een lage stem geassocieerd met overwicht, kracht en wijsheid – typische leiderschapskwaliteiten.

‘Expresso’ met een zachte g.

Hoe je je stem gebruikt, wordt voor een belangrijk deel bepaald door je achtergrond; je opvoeding, familie, vrienden, de plek waar je bent opgegroeid en naar school bent gegaan. Je hebt leren bewegen en praten als de mensen die je hebben opgevoed, die het dichtst bij je staan. Zo kan het zomaar zijn dat je al je hele leven onbekommerd ‘vanieljevla’ zegt, en dat je nieuwe vlam uit Wassenaar daar erg om moet lachen.

Dialecten en accenten hebben een grote invloed op de manier waarop je overkomt. En hoe je overkomt wordt beoordeeld door een ander. Een ander die vol vooroordelen zit. Want:

Goois = verwend, Kinderen voor Kinderen
Amsterdams = ordinair, maar ook gezellig
Rotterdams = ordinair, maar niet gezellig
Haags = Oh Oh Cherso
Brabants = gezellig met twee zachte ‘g’s
Achterhoeks = boers
Limburgs = bijna Belgisch
Fries = onverstaanbaar
Frans = sexy
Amerikaans = aanstellerig
Duits = sowieso fout
etc, etc.

Zeg ‘ns Aaa.

Ervaringen in het verleden kunnen heel bepalend zijn voor je stemexpressie. Zo kun je als meisje van je ouders (uit een Aziatische traditie, bijvoorbeeld) hebben meegekregen dat het een groot goed is niet teveel emoties te tonen, rustig te bewegen en met zachte stem te spreken, waardoor er nu geen mens is die jou als volwassen vrouw ziet of hoort. Of je ouders straften je als klein jongetje altijd als je weer eens te hard praatte, en dus ben je nu een beer van een vent met een Harley en een piepstemmetje.

Behalve je omgeving en verleden, doet natuurlijk ook je eigen aard een flinke duit in de zak bij de manier waarop je je stem gebruikt. Zo schijnen extraverte mensen sneller en luider te praten dan introverte mensen, die meer van de rustige en bedachtzame wijze van spreken zijn. Dat is ook logisch: extraverte mensen hebben meestal een sterkere lichaamsexpressie dan introverte mensen. Dat verschil zie je trouwens ook tussen verschillende nationaliteiten. Denk maar aan de druk gebarende, luid en vliegensvlug pratende Italianen met het vuur van de Vesuvius in hun ogen, en vergelijk dat dan met de aanzienlijk rustiger bewegende en vlakker pratende Denen of Noren, met ogen als een wolkeloze hemel boven alles bedekkende sneeuw.

Trouwens (ook leuk om te weten), mensen met een aangename, aantrekkelijke stem zouden seksueel actiever zijn en eerder geneigd tot vreemdgaan. Dus: bezint, eer ge aan een partner met mooie stem begint...

You talkin’ to me?

We houden van stemmen die op die van onszelf lijken. Iemand die bijvoorbeeld veel sneller of langzamer praat dan jij, kan al snel irritatie opwekken. En andersom natuurlijk ook: jij zou heel ergerlijk kunnen praten in de ogen (oren) van een ander. Als je in gesprek bent met iemand, zou je voor een goed verloop je spreekwijze (en lichaamshouding) een beetje kunnen aanpassen aan diegene; grote kans dat je gesprekspartner je meteen sympathieker vindt en beter begrijpt. Handig bij sollicitaties en eerste dates. (Praat zij met een moddervet Rotterdams accent en vind je haar nog steeds aantrekkelijk? Praat dan lekker plat met haar mee!)

Wat zeg ik.

Hoe klinkt jouw stem? Zwaar? Hoog? Hees? Helder? Diep? Dun? Jong? Zakelijk? Melodieus? Flink doorrookt?

En wat vind je van je stem?

Uit onderzoek is gebleken dat veel mensen hun eigen stem helemaal niet zo mooi vinden. En al helemaal niet als ze die terughoren op een opname (waarschijnlijk omdat je stem anders klinkt voor jezelf – in je hoofd – dan voor anderen). Stel, je bent niet blij met je stem, en je zou iets willen veranderen: kan dat? Ja. Hoewel moeilijk (je stem is immers helemaal verweven met je persoonlijkheid, je lichaamshouding, mindset, verleden), kun je je stem trainen. Dat kun je zelf doen, maar je kunt ook hulp zoeken bij een stemcoach of logopedist.

Bijvoorbeeld: je articuleert niet goed, en zou dat willen verbeteren. Dan kun je spraakoefeningen doen, waarbij je de focus voorin je mond legt, in plaats van achterin – dan ‘proef’ je als het ware de woorden, en zul je merken dat je beter te verstaan bent. Of je merkt dat je onder spanning (bijvoorbeeld bij het houden van een presentatie) ineens te kampen hebt met een sterk dialect; dan kun je leren op die momenten een meer ontspannen houding aan te nemen, goed te ademen, en daardoor meer ontspannen je stem te gebruiken.

En ben je studente bij een studentenvereniging waar de standaard voor aantrekkelijk zijn onder andere een hese stem behelst, dan kun je naast veel schreeuwen en roken altijd nog dagelijks een lading tandpasta inslikken – je krijgt dan vrijwel gegarandeerd nooit meer je oude stem terug. Vo!

Over de auteur:
Barnier Geerling is oprichter van Stemacteren.nl, spreekt zelf in en regisseert dagelijks voice-overs en stemacteurs.

> Bekijk alle artikelen

Wil je op de hoogte worden gebracht wanneer er een nieuw artikel online staat? Vul dan hier je e-mailadres in!