Dit artikel lees je in 6 minuten!
Stemacteren. Je hebt er wel eens van gehoord. En je hebt ook wel een idee van wat het omvat. En toch, het is je stiekem nog niet helemaal duidelijk. Je vraagt je af: wat houdt het nou exact in? En, wat doet een stemacteur precies? Lees snel verder, want op onder andere die vragen gaan we in dit blog in.
Wat je allemaal te weten bent gekomen na het lezen van dit blog?
- wat stemacteren precies inhoudt;
- wat het doel van stemacteren is;
- wat een stemacteur allemaal doet;
- hoe het leven van een stemacteur eruitziet;
- waarom er steeds meer stemacteurs bijkomen;
- aan welke productiesoorten een stemacteur werkt;
- wat het verschil is tussen een stemacteur en een voice-over.
Download nu gratis overzicht: 10 redenen om te gaan stemacteren (als je geen stemacteur wilt worden)
Stemacteren gedefinieerd
Wat stemacteren precies is? Daar kunnen we kort over zijn! Stemacteren wordt gedefinieerd als:
de kunst van het inspreken van audio(visuele) producties.
Met stemacteren bedoelen we dus het inspreken van de stemmen die je hoort als je bijvoorbeeld een documentaire of animatiefilm kijkt. Of naar een luisterboek of commercial luistert.
Het doel van stemacteren
Een stemmetje inspreken. Dat kan toch iedereen?
Zeker! Maar vergis je niet. Het is net als bij dansen, voetballen of iedere andere hobby die je kunt bedenken; om er echt goed in te worden, moet je oefenen, oefenen, oefenen. Anders ben je geen voice-over, maar noise-over!
Bovendien is stemacteren echt veel meer dan alleen een stemmetje inspreken! Het doel van het stemmenvak is namelijk dat je een boodschap, die niet door jou geschreven is, moet overbrengen aan een luisteraar of kijker. Je moet ervoor zorgen dat je informatie zo duidelijk en geloofwaardig mogelijk in het hoofd van een ontvanger nestelt, zodat die hetgeen wat jij vertelt begrijpt, gelooft en/of er overtuigd van raakt. De kunst daarbij is om het zo natuurlijk mogelijk, en niet opgelezen te laten klinken.
Het doel van stemacteren is om een boodschap zo duidelijk mogelijk over te brengen, zodat de ontvanger de informatie begrijpt, gelooft en/of er overtuigd van raakt.
Wat doet een stemacteur?
Een stemacteur is dus iemand die met de stem een tekst tot leven kan wekken. En van het inspreken van teksten voor (audio)visuele producties zijn of haar beroep heeft gemaakt. Het komt haast nooit voor dat een stemacteur of voice-over zichtbaar is. Dit zien we alleen af en toe in films waarin de vertelstem ook een karakter in de film is. Bijvoorbeeld in Goodfellas en The Shawshank Redemption.
Het werk van een professionele voice-over artiest kan door het grote aantal productiesoorten waaraan gewerkt kan worden erg variëren. Projecten kunnen zowel kort- als langlopend zijn. Het inspreken van een commercial van tien seconden kost bijvoorbeeld slechts een paar minuten, terwijl het inspreken van een videospelletje maanden in beslag kan nemen.
Tegelijkertijd is het zo dat veel stemacteurs zich moeten specialiseren in één of twee deelgebieden. Want bijna elke productiesoort heeft wel een eigen benadering nodig. Een luisterboek vraagt bijvoorbeeld vooral om een ingetogen en neutrale stem die urenlang consistent kan blijven. Terwijl bij een documentaire of bedrijfsvideo een stem juist als overtuigende en alwetende autoriteit dient over te komen. En bij commercials moet de stemacteur weer juist erg veel energie in de performance leggen, zodat jij volledig overtuigd raakt van hetgeen je verteld wordt. Het is dus haast onmogelijk om in alle productiesoorten uit te blinken!
Bekijk hier een video met stemacteur Barbara Karel over het leven van een stemacteur.
Hoe ziet het leven van een stemacteur eruit?
De meest voice-overs werken als zelfstandige. Ze zijn dus ook ondernemer! En dat houdt in dat er naast het inspreken zelf, nog een aantal werkzaamheden moeten worden gedaan die bij het ondernemerschap horen. Meestal zijn dat niet de favoriete klusjes van een stemacteur, maar ze zijn wel essentieel voor een succesvolle carrière. Want ga maar na. Als je de volgende werkzaamheden nalaat, zal er weinig brood op de plank komen:
- werving: opdrachten komen (helaas, helaas) niet zomaar aanwaaien. Je zult hiervoor zelf contact moeten leggen!
- marketing: als een opdrachtgever je gaat opzoeken, wat vindt die dan? Je zult minimaal je website en social media moeten onderhouden.
- administratie: mailtjes beantwoorden, facturen sturen, etc. Blegh, maar het hoort er allemaal bij!
Ontwikkeling van het vak
Wist je dat de woorden ‘stemacteren’ en ‘stemacteur’ direct zijn afgeleid van het Engelse voice acting? Barnier Geerling, één van Nederlands meest gerenommeerde stemacteurs, bedacht deze termen in 2000, toen hij een naam zocht voor zijn bedrijf dat als allereerste van Nederland workshops stemacteren zou gaan aanbieden: stemacteren.nl! Inmiddels zijn de woorden zo ingeburgerd, dat ze officieel zijn toegevoegd aan de Nederlandse taal.
Barnier Geerling. Oprichter van stemacteren.nl.
De afgelopen jaren zijn er om hoofdzakelijk drie redenen flink wat nieuwe stemacteurs opgestaan.
Allereerst omdat er zo’n ontzettend goed stemacteeronderwijs gegeven wordt ;)
Maar ook omdat je dit werk tegenwoordig grotendeels gemakkelijk vanuit huis kunt doen en je voor relatief weinig geld een acceptabele thuisstudio en website hebt. Het fijne van het thuis kunnen werken is dat je je eigen ritme kunt bepalen. Tussendoor de boodschappen doen, de kinderen van school halen of even lekker sporten? Niemand die je tegenhoudt!
De belangrijkste reden echter voor de toename aan voice-overs, is dat er ontzettend veel nieuwe productiesoorten zijn bijgekomen. Laten we de belangrijkste audio(visuele) producties waaraan een stemacteur werkt eens onder de loep nemen.
Meer dan 30 productiesoorten!
Jep, je leest het goed. Er zijn meer dan dertig soorten audio(visuele) producties waar voice-overs en stemacteurs aan werken. Sommigen liggen enorm voor de hand, aan anderen zul je nog niet gedacht hebben. Voordat we een overzicht geven, wil je misschien eerst nog wel even opgehelderd hebben wat er eigenlijk precies bedoeld wordt met de term ‘audiovisueel’.
Een audiovisuele productie is een zowel zichtbare als hoorbare productie.
Documentaires, films en videospelletjes behoren dus tot deze categorie. De reden dat we ‘visueel’ steeds tussen haakjes hebben geplaatst, is dat stemacteurs niet alleen aan audiovisuele producties werken, maar ook aan producties waarbij je alleen maar audio hoort, zoals een radiocommercial of luisterboek.
Hieronder volgt nu het overzicht van de audio(visuele) productiesoorten waar stemacteurs en voice-overs aan werken. Bekijk voor een toelichting per productiesoort ons blog De 30+ audio(visuele) productiesoorten waaraan stemacteurs werken.
- ADR (Automated Dialogue Replacement)
- animatie
- app
- audiotour
- bedrijfsvideo
- billboard
- commercial, pre-roll en tag-on
- documentaire
- educatie en e-learning
- elektronische assistent
- event
- film en nasynchronisatie
- in-store
- luisterboek
- navigatiesysteem
- notificatie
- omroep
- presentatie
- productvideo
- promo
- robotica
- speelgoed
- trailer
- TV-programma, reportage en leader
- uitlegvideo en explanimation
- videogame
- voice response-systeem en voicemail
Het moge duidelijk zijn. Voor een stemacteur zijn er heel wat mogelijkheden op werk!
Stemacteurs spreken talloze soorten producties in. Ook voor jouw pratende teddybeer, waar je vroeger zo dol op was, is een stemacteur aan het werk geweest.
Stemacteur vs. Voice-over
In dit blog gebruiken we de termen ‘stemacteur’ en ‘voice-over’ voortdurend door elkaar heen. Tegenwoordig zijn deze woorden ook inwisselbaar. Maar oorspronkelijk hebben ze wel degelijk een andere betekenis.
Voice-overs gebruiken de stem om video- of audioproducties professioneel in te spreken, maar hoeven niet te acteren. Ze doen bijvoorbeeld een aankondiging, lichten iets toe of praten een verhaal aan elkaar. Ze moeten een tekst professioneel en geloofwaardig op kunnen lezen. Je hoort ze o.a. in documentaires, bedrijfsfilms en luisterboeken.
Stemacteurs daarentegen gebruiken niet alleen de stem, maar acteren ook daadwerkelijk. En als we ‘acteren’ zeggen, bedoelen we ook écht ACTEREN! Want een stemacteur die in de studio staat, gebruikt net zoveel lichaamstaal en gezichtsexpressie als bijvoorbeeld een toneelacteur. De meest voor de hand liggende producties waar stemacteurs aan werken zijn tekenfilms en videospelletjes, waarvoor ze stemmen bedenken die passen bij de karakters die ze inspreken. Ze moeten daarom dus veel meer variatie in hun stem kunnen aanbrengen dan voice-overs.
